Encephalitozoon cuniculi, Encepaholitozoonose, Nozemose of E. cuniculi wordt deze ziekte ook wel genoemd.
Hoezo neurologische verschijnselen?
E. cuniculi tast zenuwcellen aan. Het nestelt zich in de hersenen, het evenwichtsorgaan en in het ruggemerg. Het geeft in die zenuwweefsel een ontstekingsreactie.
We krijgen vaak patiënten met neurologische verschijnselen in onze praktijk aangeboden. Deze neurologische verschijnselen uiten zich als volgt:
Een konijn met torticollis
We zien konijnen met een scheve kop (= torticollis) en dat ze heel erg bezig zijn om recht op te blijven met hun lichaam. Als ze verkeerd om draaien dan zullen ze gaan tollen en rollen.
>
Zwaaibewegingen met het hoofd
Hoe vaak?
In de afgelopen jaren als dierenarts voor konijnen kwam met enige regelmaat (1x per 1-2 maand) een konijn met torticollis in de praktijk. Het hoofd wordt scheef gehouden in meer of mindere mate. Vaak wordt er ook nystagmus gezien, hierbij gaan de ogen bewegingen maken die ongecontroleerd zijn, het konijn kan zijn ogen niet meer op een vast punt fixeren!
In ergere gevallen zie je dat het konijn last heeft om zijn evenwicht te bewaren en dat het de neiging heeft om te vallen. Het gaat steun zoeken door tegen de wand van het hok aan te gaan leunen.
Deze neiging om te vallen kan zelfs doorslaan naar ongecontroleerd rollen of tollen om de lengteas in de richting waarin de kop scheef gehouden wordt. Het konijn moet zichzelf steunen of vastzetten om niet te blijven draaien / rollen. Ook kun je epilepsie of epileptiforme aanvallen zien waarbij het konijn enorm ligt te trillen en niet meer aanspreekbaar is.
Een konijn dat aan het tollen en rollen is
Hoe moet je dit behandelen
We behandelden dit vroeger met het idee dat er een bacteriële infectie van het middenoor (otitis interna) of in de hersenen aanwezig was. Echter we zagen vaak dat er onvoldoende resultaat op onze behandeling met antibioticum, corticosteroïden en vitamine B was.
In de literatuur stond dat er ook sprake kon zijn van E. cuniculi als oorzaak. Dit werd steeds aannemelijker naarmate we meer konijnen behandelden met otitis media (MAAR WAARSCHIJNLIJK ZONDER OTITIS INTERNA) waarbij er sprake was van zeer veel pus in de gehoorgang en voorbij het trommelvlies, maar waarbij er geen scheve kop of torticollis aanwezig was!
In de literatuur wordt een binnenoorontsteking wel vaak als hoofdoorzaak naar voren gebracht.
Lees verder over een otitis externa - media bij het konijn ....
Wel vaak otitis media en/of media-externa maar niet in combinatie met een otitis interna waar het evenwichtsorgaan zit.
Het lijkt wel als of een konijn wel vaak een otitis media of middenoorontsteking heeft maar geen scheve kop. Er lijkt maar zelden een combinatie van het middenoor / media met het otitis interna of binnenoor ontsteking aanwezig te zijn. We hebben bij 1 konijn meegemaakt dat er met pathologie bewezen is dat er een otitis media + interna was en geen aantoonbare E. cuniculi bij de pathologie. Echter dit blijft volgens ons de uitzondering op de regel.
Wat is de meest voorkomende oorzaak?
Naar ons idee is E. cuniculi de feitelijke oorzaak van de konijnen die een scheve kop, torticollis of om hun lengteas rondjes draaien. In analogie met een otitis interna bij de mens, de hond of de kat kunnen we ook niet verklaren dat een bacteriële infectie leidt tot extreme rolneiging om de lengteas, het blijft dan vaak bij een scheef gehouden kop zonder rolneiging (en zonder nystagmus). De oorzaak moet in het evenwichtsorgaan, of misschien nog veel meer op hersenniveau gezocht worden doordat zenuwweefsel door E. cuniculi aangetast wordt.
DDX Torticollis oftewel wat kunnen de oorzaken zijn voor torticollis?
- E. Cuniculi (MET STIP OP 1)
- Otitis interna (= een binnenoorontsteking)
- Oormijt met uitbreiding naar middenoor
- Meningitis/encefalitis tgv een bacteriële infecties in de hersenen
- Larva migrans in de hersenen (= een worm infectie)
- Trauma (= een ongeluk of botsing)
- Tumor
hoe behandelen we deze aandoening?
Het is belangrijk om een konijn met een scheve kop al in een vroeg stadium te behandelen. Het hoofd komt steeds schever te staan en het konijn wordt steeds wankeler op de poten.
Als het konijn al rolneigingen om de lengteas heeft slaat de behandeling minder makkelijk aan.
We behandelen in ieder geval met een medicijn dat de E. cuniculi aanpakt. De eerste dagen geven we dexamethason (= corticosteroïd) om zwelling, ontsteking tegen te gaan en om zenuwweefsel te herstellen.
Welke medicjnen zijn geschikt om een konijn met torticollis door E. cuniculi te behandelen:
Fenbendazol (= Panacur ®)
Dexamethason ® injecties intraveneus 3 tot 5 dagen (om reactie en zwelling af te remmen)
Na de 3 dagen gaan we Metacam ® (= pijnstiller en ontstekingsremmend middel) dit kan namelijk niet gelijk met dexamethason gegeven worden
Vitamine B ® injecties (om de zenuwcellen te laten herstellen)
En we geven sinds 2018 ook een middel dat het evenwichts orgaan helpt: een medicijn met de werkzame stof maropitant wordt een aantal dagen gegeven (dosering 2 mg/kg LG)
Eventueel een antibioticum dat in de hersenen doordringt
Gedurende 3 tot 5 dagen wordt het konijn in onze opname geplaatst. Aangezien de dexamethason injecties IV gegeven worden en de vitamine B injecties pijnlijk zijn, is ons advies de konijnen gedurende deze dagen te hospitaliseren.
Zorg voor een ruwe ondergrond
Als een konijn moeite heeft met zijn evenwicht dan is het belangrijk om te zorgen dat de poten stevig op de grond kunnen blijven staan. We zien dat konijnen gemakkelijk uitglijden op een gladde vloer en dat ze dan beginnen met rollen en tollen. We leggen in het hok een ruwe mat en daardoor staat het konijn veel steviger op zijn poten en zal minder snel omvalllen en wegdraaien.
De vraag is altijd hoe lang gaan we door met behandelen?
Naar ons idee is het belangrijk om te kijken of een konijn nog actief is en of het blijft eten. Het moet ondanks de scheve kop en eventueel het omvallen of zelfs het tollen en rollen een konijnwaardig bestaan zijn.
Wat gaat het worden?
Een konijn kan na een paar dagen of weken restloos genezen. Helaas kan het probleem ook zo erg zijn dat we het moeten laten inslapen. Maar het kan ook zo zijn dat een konijn in leven blijft en dat de kop scheef blijft. Als de kop permanent scheef blijft dan spreken we van een permanente of blijvende torticollis. Een konijn kan zich dan goed redden en het heeft zeker een levenskwaliteit. We laten hieronder twee films zien van konijnen met een permanente torticollis. We hebben deze films van de eigenaren van deze konijnen gekregen en we zijn dankbaar dat we deze met jullie kunnen delen.
Een konijn dat een scheve kop heeft en af en toe omvalt, aan het rollen gaat. Het heeft verder een goed leven met zijn maatje en kan zelfs uit het hok springen!
In deze film zijn twee van de drie konijnen te zien met een permanente torticollis. Ze zijn zelfs aan het voetballen.
Lees over ons onderzoek bij konijnen met E. cuniculi
Mocht u een konijn hebben die u verdenkt van deze ziekte lees dan verder op onze hoofdpagina over E. cuniculi. Deze ziekte zorgt niet alleen voor problemen aan het hoofd maar ook voor een slappe achterhand, trekken met een poot, omvallen, veel drinken en plassen, urinebrand en nog veel meer.
Lees verder over encephalitozoon cuniculi en ons onderzoek ....
Torticollis tgv E. cuniculi bij andere diersoorten ....
We hebben een aantal cavia's gezien die een scheve kop hadden, of zelfs torticollis met rollen en tollen. We hebben bloed en urine nagekeken en er was een positieve test op E. cuniculi. Gelukkig konden we de cavia's weer genezen door ze op dezelfde manier te behandelen als de konijnen. Als je een cavia met problemen ziet denk dan ook aan EC!
___________________________________________________________________________________
NB: Er zijn bijna geen geregistreerde diergeneesmiddelen voor konijnen. De hierboven beschreven diergeneesmiddelen zijn geregistreerd voor het gebruik bij de hond of de kat.
Indien we als behandelend dierenarts denken dat er een diergeneeskundige noodzaak aanwezig is dan mogen we via de cascades behorend bij het Diergeneesmiddelenbesluit en de Diergeneesmiddelenregeling gebruik maken van de hierboven beschreven diergeneesmiddelen bij het konijn.
Lees verder over deze cascade volgens EU model ....
